Naar een professionele omgeving voor onderwijsteams
11 februari 2019
De beroepsvereniging van mbo-opleiders (BVMBO) organiseerde een diner pensant over het thema ‘een professionele omgeving voor innovatieve onderwijsteams’. Naast docenten schoven ook vertegenwoordigers van het ministerie, het Kwaliteitsnetwerk, Katapult en de MBO Raad aan, alsmede schoolbestuurders en directeuren van stafafdelingen. Een impressie.Linda Medendorp, projectleider MBO Raad, adviseur CINOP
Doel van deze bijeenkomst is met elkaar in gesprek te gaan over een professionele omgeving voor onderwijsteams. Tussen de smakelijke, door studenten van het Albeda bereide en geserveerde gerechten, staat toch vooral het thema van deze avond op het menu. Precies een jaar geleden is er een bestuursakkoord getekend door het ministerie van OCW en de MBO-Raad. Docententeams spelen een cruciale rol bij de uitvoering van het akkoord. Maar hoe geven we dat vorm?
De beroepsvereniging Verpleegkundigen & verzorgenden Nederland (V&VN), met 100.000 (!) leden de grootste beroepsvereniging van Nederland, heeft een inspirerend voorbeeld rondom Excellente Zorg. Marjolein Held (docent en voorzitter van de BVMBO) illustreert het voorbeeld. Verpleegkundigen en verzorgenden staan voor uitdagingen, de zorg wordt complexer er zijn steeds minder handen aan het bed. In de jaren tachtig waren er in Amerika ook veel tekorten in de zorg, toch was dat niet bij elk ziekenhuis het geval. Bepaalde ziekenhuizen konden wel voldoende personeel vinden, kwaliteit van zorg was goed en personeel was tevreden. Men heeft toen onderzocht waarom het in bepaalde ziekenhuizen zo goed ging. Drie pijlers kwamen naar voren: verpleegkundigen/verzorgenden, organisatie en patiënten (zorgvragen). Vanuit deze pijlers zijn kenmerken van een professionele werkomgeving uitgewerkt. Voordat verder wordt toegelicht wat de kenmerken zijn, worden de aanwezigen aan het werk gezet. Wat zijn de kenmerken van een professionele leeromgeving voor een docent? Na geanimeerde gesprekken, komen kenmerken terug als: kennisdelen en kennis ontwikkelen; antenne voor wat er in de omgeving gebeurt; ondernemerschap van de docent; studentgericht; stafdiensten betrekken bij onderwijs; weten waar je energie van krijgt; autonomie als docent en als team; regelruimte; budget en adequate taakverdeling.
De tweede ronde wordt ingeleid door Giel Kessels, initiator van de Car Academy van Summa College. Ruim drie jaar geleden bood de opleiding automotive geen contextrijke leeromgeving voor studenten. ‘Een opleiding tot automonteur op de derde verdieping van een gebouw, daar rijd je niet zo maar een auto naar binnen’. Giel heeft een idee uitgewerkt en voorgesteld. Hij toonde hierbij lef en legde de lat hoog: ‘Als we contextijk onderwijs kunnen bieden, zullen de inschrijvingen met 25% toenemen, neemt de studenttevredenheid toe met één punt’. Drie later is de Car Academy een feit. De opleiding zit nu op een industrieterrein in een garageachtige omgeving, met ongeveer 270 studenten.
Giel somt enkele belangrijke aspecten op die ervoor hebben gezorgd dat de Car Academy een succes kon worden. Zo is er een teamleider die van afstand toekijkt en acties vanuit het team ondersteunt. ‘Fouten maken mag, zeg sorry, leg uit waardoor het ontstond en ga door. De verantwoordelijkheden zijn helder verdeeld. Het team bepaalt het onderwijs, de teamleider stelt vragen, maar gaat niet over de inhoud’, aldus Giel. De doelstellingen zijn behaald op het gebied van studenttevredenheid en instroom. ‘Belangrijke kenmerken zijn dat we als team een visie hebben, die groeit en verandert, en lef om ervoor te gaan. We weten van elkaar waar we goed of niet goed in zijn. Twee van de acht teamleden zijn vijf dagen in de week op de Academy, de andere zes besteden ook tijd aan hun professionalisering buitenshuis. Denk aan promotie, coach-opleiding, versterking technische kwaliteiten. Activiteiten buiten de Car Academy houden ons scherp.’
Hierna volgt een geanimeerd gesprek over de verschillende kenmerken van een professionele omgeving voor onderwijsteams. De deelnemers bespreken kenmerken als vakbekwame collega’s, support van de leidinggevende, autonomie, zeggenschap en opleidingsmogelijkheden. De rode draad van de verschillende tafels is de interactie tussen docenten(team) en leidinggevende, loslaten en ruimte pakken én ondersteuning bieden als dat nodig is; de relatie met de buitenwereld om scherp te blijven in je vak; om in het onderwijs goed te kunnen aansluiten bij studenten en werkveld.
De derde gastspreker is Pieter Moerman, programmaleider bij Platform Betatechniek en Katapult. Moerman start zijn presentatie door te stellen dat ‘samenwerken’ een werkwoord is. Publiek-private samenwerkingen (PPS) starten vaak vanuit een organisatie of persoon met een antenne voor ontwikkelingen en kansen. Zo heeft Mondriaan een bijscholingsprogramma opgezet voor medewerkers niveau 2, omdat deze de ontwikkelingen in de zorg niet bij konden houden. Aan het programma doen nu 150 verzorgenden mee. In een PPS is het belangrijk om ‘glansrijk te mogen falen’, te leren wat er misgaat en het dan verbeteren. De ervaring leert dat het succespercentage van alle activiteiten 20% is. Om samenwerken goed van de grond te krijgen is het belangrijk elkaar te ontmoeten. Verder is er een fysieke plek nodig.
Ook na deze intro gaan de deelnemers aan tafel in gesprek. Dit keer over samenwerking met het werkveld in het onderwijs. Belangrijke onderwerpen in de gesprekken zijn: een goede antenne ontwikkelen voor ontwikkelingen en netwerken met het bedrijfsleven, de bpv beter benutten om een goed netwerk te bouwen, haal bedrijfsleven de school in, bijvoorbeeld door hybride docenten of gastdocenten en gebruik studenten als ambassadeurs.
Aan het eind van de avond rondt voorzitter Marjolein Held het diner pensant af. Marjolein geeft aan dat de handvatten vanuit de zorg helpen in het nadenken over een excellente werkomgeving voor het onderwijs. Het is echter niet een-op-een te vertalen. Het onderwijs heeft directe verbinding met het werkveld en studenten hebben een belangrijke inbreng. ‘Als we in een vervolg de diepte in gaan, komen we waarschijnlijk op nieuwe paden. Dit doen we graag’, aldus Marjolein.
De BVMBO werkt aan een whitepaper over het creëren van een excellente werkomgeving voor docententeams. Hiervoor organiseert de BVMBO een verdiepende bijeenkomst. Wil je hier aan bijdragen en op de hoogte blijven, stuur dan een mail naar info@BVMBO.nl.