Column: docenten krenken in naam der wet!
24 mei 2018
Joke Bremmers, docent aan ROC Leeuwenborgh, vindt een term als ‘negatief bindend studieadvies’ onnodig krenkend voor studenten. Is daar nu niet iets anders voor te bedenken? Een column.Anne is een intelligente, knappe en mondige 17-jarige student die vol goede moed opnieuw haar kansen op het mbo wil verzilveren. Opnieuw, want door allerlei omstandigheden was het haar eerder niet gelukt, haar moeder had borderline en was een alcoholiste. Haar vader vergreep zich regelmatig aan haar, toen ze nog een onschuldig meisje was. Anne woont al zelfstandig in een woongroep en is in de les degene die de stof altijd als eerste begrijpt en met haar vlotte babbel stemming in de groep brengt. Helaas haalt ze de eindstreep niet, haar traumatisch verleden sijpelt door het dagelijkse functioneren heen, Anne is er nu nog te kwetsbaar voor.
Maarten is een eerlijke, pure jongen van 19, met een gouden hart. Er zit werkelijk geen spatje kwaad in hem. Hij bezoekt zijn oma een paar keer in de week, omdat ze zo eenzaam is en eigenlijk ook wel omdat hij zich bij haar veilig voelt. Door een pestverleden op school heeft hij het af laten weten. Ook híj wil opnieuw zijn entree naar het mbo maken. Maarten begrijpt de stof in de klas echter niet en op stage in de verkoop en retail gaat het ook al niet goed, omdat het gevraagde tempo voor hem te hoog is. Telkens weer zegt hij met een aandoenlijke glimlach: ‘Ik ga nog meer mijn best doen’, maar helaas haalt ook hij de eindstreep niet. Zijn cognitieve vermogens blijken, ondanks screening vooraf, niet toereikend.
Twee losse verhalen die representatief zijn voor de dagelijkse praktijk van mbo-1. Hopelijk bent u, net als ik, geraakt door wat deze twee studenten hebben meegemaakt. Koester dan dat gevoel; laat het nog even doordringen en neem de tijd om (mee) te ervaren wat zich in de hoofden van deze twee jonge mensen afspeelt.
Dan vervolgen we nu onze weg in de reguliere praktijk van het Nederlandse onderwijs. De Nederlandse wetgeving bepaalt namelijk wat deze beide leerlingen na hun beproevingen zowel mondeling als op schrift van ons te horen krijgen: een “negatief bindend studieadvies”. Zeg het desnoods een paar keer achter elkaar hardop in uw hoofd zijn: negatief, negatief, negatief! Bindend, bindend, bindend! En probeer dan eens na te gaan wat dit doet met de eigenwaarde Anne en Maarten.
In een tijd waarin we binnen het onderwijs willen kijken naar competenties en het aanboren van mogelijkheden, is de formulering “negatief bindend studieadvies” een wanstaltige taalconstructie, die krenkt, klappen uitdeelt en lam legt. “Negatief” heeft synoniemen als “afwijzend”, “afkeurend”, “fout” en “tekort”. “Bindend” klinkt hier verdacht veel als “onveranderbaar”, ‘definitief” en “irreversibel”. Onveranderbaar tekort? Afgekeurd? Fout? Definitief afgewezen? Is dat wat we willen meegeven aan leerlingen als Anne en Maarten?
Lijkt me niet. De woorden zullen gekozen zijn omwille van duidelijkheid; de opleiding blijkt nú nog niet haalbaar. Dat kán. Het gebeurt regelmatig en is vaak goed te verklaren. Maar is er nu echt geen andere mogelijkheid in taal om hetzelfde te zeggen? Vriendelijker? Niet kijkend naar wat níet kan, maar naar wat wél kan, zodat we leerlingen niet verzwakken en in groei belemmeren, maar opbouwen en bekrachtigen? Er zijn volgens mij vele mogelijkheden. Ik heb er niet voor gestudeerd maar een eerste aanzet doe ik toch graag; wat hiervan te denken: “De competenties van deze leerling wijzen uit dat een andere opleiding en/of arbeid beter past.” Is dat wat? Of korter: een positief advies voor arbeid? Een positief advies voor een andere opleiding? Een positief advies voor een certificaat? Zoiets.
In het onderwijs willen we elke leerling stimuleren om zijn of haar eigen mogelijkheden te benutten. Of je nu een traumatisch verleden hebt of komt uit een liefdevolle stabiele thuissituatie. Taal is hierbij een belangrijk communicatiemiddel. Positief en opbouwend boodschappen formuleren is een voorwaarde. Dat verdienen Anne en Maarten. Dat verdienen al onze studenten!
Joke Bremmers-Meijers
Docent mbo -1
ROC Leeuwenborgh
Lees ook een artikel in Profiel over het bindend studieadvies
