LOB biedt handvatten in een onzekere wereld
07 januari 2019
Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) wordt vaak geassocieerd met iemand voor de klas laten vertellen over diens beroep en gesprekken voeren over beroepskeuzes. Maar het is veel meer dan dat. Steeds meer scholen zorgen voor een structurele aanpak waarin ook aandacht is voor het opdoen van werkervaring, zien Marleen van de Wiel en Marinka Kuijpers.Onze samenleving verandert: iedereen wordt in toenemende mate geacht zelf de regie te nemen in leven en werk. Hiervoor moeten we keuzes kunnen maken. En dat kunnen we niet zomaar; we moeten het leren. ‘Dat gebeurt bij voorkeur al van jongs af aan op school’, stelt Marinka Kuijpers, bijzonder hoogleraar ‘Leeromgeving en Leerloopbanen in het (V)MBO’ aan de Open Universiteit en ontwikkelaar van de vijf loopbaancompetenties. ‘In ons onderwijs zouden we de nodige handvatten moeten krijgen om mee te veranderen. De toekomst is onzeker, dus als je zelf regie moet nemen in je loopbaan, moet je wel weten wat je kunt, waar je hart ligt. Alleen dan kun je richting geven.’
Verbeteren, verankeren en versterken
Dit leren de keuzes te maken voor al die kleine en grote stappen, noemen we Loopbaanoriëntatie en -begeleiding, kortweg LOB. ‘De afgelopen jaren hebben scholen, mede dankzij de Stimuleringsprogramma’s, vorm gegeven aan LOB’, vertelt Marleen van de Wiel (Expertisepunt LOB). ‘Er is veel ontwikkeld, geïmplementeerd en aangejaagd. Er zijn veel ervaringen opgedaan en gedeeld. Nu zitten we in de fase van verbeteren, verankeren en versterken.’
Ervaringen
De scholen beseffen in toenemende mate hoe belangrijk LOB is en hoe cruciaal de rol van de decaan, mentor of andere begeleiders in het vo en het mbo daarin is. ‘Het gaat om het kiezen van een keuzevak of een stage en dan terugkijken op je opgedane ervaring: wat vond je daar nou leuk aan, wat was minder?’, onderstreept Van de Wiel. ‘Als je het daar als begeleider elke keer over hebt met je leerling of student, dan leren die jongeren zichzelf steeds beter kennen en worden zij zich er ook bewust van wat zij kunnen doen met hun talenten, drijfveren en passie.’
‘Om die ervaringen betekenis te geven, is echt begeleiding vanuit school nodig’, vult Kuijpers aan. ‘Maar de taak van de begeleider gaat verder dan dit: je moet er vervolgens ook iets mee doen. Dit betekent dat je het onderwijs meer vraaggericht moet inrichten: je kijkt per student waarin deze zich wil ontwikkelen. Je hebt dan, naast het curriculum dat voor iedereen geldt, een punt waarop zo’n student zich kan profileren. Iets waarmee hij of zij een bijdrage kan leveren aan een omgeving die daar, net als de student, blij van wordt. Dit leren profileren, het leren onderzoeken van wat die bijdrage kan zijn, is LOB. Het is niet een lesje of methodiekje. Het zit door het gehele curriculum heen.’
LOB-Experience
‘Het is eigenlijk heel simpel: je weet pas of iets bevalt als je het echt hebt gedaan’, vertelt Van de Wiel. ‘En een ideale plek om in korte tijd heel veel te ervaren en uit te proberen, is de LOB-Experience tijdens Skills The Finals van 20 tot en met 22 maart in de RAI Amsterdam. Je kunt van het bezoek aan de Nederlandse kampioenschappen voor beroepen natuurlijk gewoon een leuk schoolreisje maken. Waarbij je een dag lang allerlei beroepen kunt bekijken en zelf aan de slag kan gaan met de meer dan 50 doe- en challenge-activiteiten, zoals het metselen van een muurtje of het besturen van een virtuele drone. Maar je kunt Skills The Finals ook echt benutten in je LOB-programma door vooraf met je leerlingen te bespreken wat je daar allemaal kunt zien en meemaken. Zij gaan dan meer gericht op pad en doen relevante ervaringen op die je later, in je lessen of in individuele gesprekken, betekenis kunt geven. Wat viel je nou op? Waar ging je aandacht naar uit? Waarom vond je dat nou zo aansprekend? Essentiële vragen voor jongeren. En ondertussen kun je als LOB-professional zelf in workshops en masterclasses allerlei informatie krijgen of hoe je jouw leerlingen of studenten nog beter kunt begeleiden.’
Masterclass
Uiteraard mag Marinka Kuijpers als bijzonder hoogleraar niet ontbreken op de LOB-Experience. Zij geeft zowel een masterclass als een workshop op Skills The Finals. Voor wie niet kan wachten: op 31 januari geeft Kuijpers een speciale masterclass in Utrecht. ‘Mijn belangrijkste boodschap zal zijn: je levert als studieloopbaanbegeleider een cruciale bijdrage aan de loopbaan van je leerling of je student. LOB is zoveel meer dan een begeleidingsgesprek. En dat ga ik ze ook zelf laten ervaren. Ik wil de masterclass-deelnemers aan het denken zetten. Hen handvatten geven hoe je tot optimale LOB komt. Maar het begint altijd met de vraag: waarom zou je het doen? Wat levert ‘t je leerlingen of studenten op? Wat brengt het je school? En wat betekent het dan voor de inrichting van je onderwijs? Hoe willen we dat onze toekomst eruitziet? Wat voor werknemers hebben we dan nodig? Dat zijn vragen met een hoog LOB-component en dus vragen waar we nu een antwoord op moeten formuleren. Want als we een beeld hebben van die werknemer van de toekomst, dan heeft dat ook gevolgen voor het onderwijs. Als we het belangrijk vinden dat we onszelf een leven lang ontwikkelen, dan betekent dit dat we onze jongeren – alle jongeren – nu al daarop moeten voorbereiden: hoe kan ik, in een onzekere toekomst, gericht sturing geven mijn loopbaan?’
De eerste 15 docenten die een klas aanmelden voor de LOB-Experience tijdens Skills The Finals (20-22 maart 2019) met minimaal 40 leerlingen/studenten winnen een masterclass van hoogleraar LOB Marinka Kuijpers.